In Memoriam: Saskia Poldervaart 1945 – 2011

Afgelopen donderdag 17 november is Saskia Poldervaart op 66-jarige leeftijd overleden. Ze wordt dinsdag 22 november om 11 uur gecremeerd in de Nieuwe Ooster, Kruislaan 126 in Amsterdam.

Saskia was mijn docent Vrouwenstudies, mijn mentor, mijn kameraad, mijn collega, mijn inspirator, mijn heldin, mijn tweede moeder, mijn vriendin.

Toen ik zo’n 20 jaar geleden bij Saskia binnen stapte was het meteen raak, het klikte. Sas combineerde feminisme en activisme,  theorie en praktijk, wetenschap en dagelijks leven – op een manier die vanzelfsprekend was.

Ik was in de kraakbeweging geïnspireerd geraakt door het feminisme dat het persoonlijke politiek maakte en het politieke persoonlijk. Ik wilde me verdiepen in mannen en mannelijkheid, en hoe je die zou kunnen veranderen. Ik zocht een plek om me hierin te verdiepen, om intellectueel te groeien en mijn idealisme te verdiepen.

Saskia heette mij van harte welkom. Als idealist, als activist, als feminist; als man, als mens, als Jens. Als doener en als denker. Toevallig werd er rond die tijd net een bijeenkomst georganiseerd met de titel ‘Waar blijven de mannen bij Vrouwenstudies?’. Vrouwenstudies ging niet meer alleen over vrouwen, maar over de werking van sekse. En dus ook over mannen, die ook een sekse bleken te hebben. Tussen de regels door kon ik bij Vrouwenstudies mannenstudies doen; mijn opdrachten, papers, essays, vragen en discussies gingen meestal over mannen en mannelijkheid.

Saskia gaf mij de kans mijn zoektocht voort te zetten binnen de activistische wetenschap die Vrouwenstudies was en is. Ze stimuleerde mij om mijn eigen weg te vinden, dacht met me mee over mogelijkheden, was altijd enthousiast over mijn ideeën. Ik bracht mijn contacten in kraakbeweging en anarchisme in, zocht met haar naar de verbinding tussen werelden.

Saskia stond open voor andere meningen, hield van discussie, en scherpte graag haar eigen kennis en inzichten aan. Ze ging elk contact in gelijkwaardigheid aan, overtuigd dat ze van een eerstejaars student net zoveel kon leren als van een doorgewinterde hoogleraar of professor. Saskia was wars van status, eer en roem.

Utopisme was Sas’ specialiteit; het leven van idealen in het hier en nu. Niet volgens de één of andere blauwdruk, maar onderzoekend, uitproberend, welgemeend. Vanuit het besef dat het politieke vorm krijgt in het dagelijks leven, dat de manier waarop mensen samen leven en werken en zorg verdelen direct vorm geeft aan de grotere structuren. Vanuit haar specialisme, het Utopisch Socialisme, wist Saskia fantastische en inspirerende voorbeelden aan te halen van groepen mensen die actief experimenteerden met andere rolverdelingen tussen mannen en vrouwen, en de invloed die dit had op de persoonlijke ontwikkeling van deze mensen.

Ik werd student-assistent van Sas, mocht haar helpen bij de organisatie van een internationale conferentie over ‘Utopian Communities and Sustainability’. Daarnaast kreeg ik de kans om werkgroepen te ontwerpen en begeleiden over Mannen en Mannelijkheid.

Saskia heeft mij gesteund in het vinden van mijn weg als bevlogen mens, als man die zich met mannen en feminisme bezighoudt, als idealist die moet leven in een imperfecte wereld. Sas heeft me geleerd abstracte concepten direct te vertalen naar praktisch handelen, en de wereld van het dagelijks leven te analyseren en te verbinden aan grotere structuren. En vooral: Sas heeft me geleerd te genieten van dat alles. Hoe kunnen we ooit een betere wereld bereiken als we niet hier en nu beginnen te genieten waar dat kan?!

Een paar weken geleden nog waren we met Sas op bezoek bij een studiegenoot die buiten de stad is gaan wonen, in een woongemeenschap op een landgoed in zelfbeheer. Het was een echte najaarsdag, grauw en regenachtig in Amsterdam, onderweg zagen we dat het lichter was in de richting van onze bestemming, daar aangekomen bleek inderdaad de zon te schijnen. Het ging al niet zo goed met Sas, ze kwam niet uit haar woorden, was af en toe in de war,  en kon maar moeilijk zelf lopen. We reden haar in een rolstoel over het landgoed. Daar zat ze bij de vijver, in haar laatste dagen, met de zon op haar gezicht en lijf, te genieten van de plek, het uitzicht, het moment. Heerlijk!

De dag dat ik hoorde dat Saskia nu echt overleden was, zag ik ook voor het eerst het filmpje dat AT5 vorig jaar van haar gemaakt heeft. Prachtig en herkenbaar om te zien hoe Sas vertelt over het leven, idealisme en de dood.

En nog een mooi interview van I Am Aware TV:

[youtube:http://www.youtube.com/watch?v=29cZ1EjkfC0]